İyi Sorular Sormak

 Bir kişinin değişimine fiziksel olarak değil sözlü olarak yardımcı olabileceğiniz fikrinin kendisi umut vaat eden bir anlayıştır. Fakat problemlerinize iç görü kazandırmak fikri herhangi bir işe yaramaz.

    Yıllar boyunca insanlar hem psikolojik, hem de fiziksel yaklaşımlar kullandılar. İnsanları iyi davranışları için ödüllendirip kötü davranışları negatif şekilde kuvvetlendirdikleri hedef yanıtı koşullandırma gibi yöntemler denediler. Sigara içenlere bir sigara verip sonra onları şiddetli bir şoka maruz bıraktılar. Ama buradaki problem şudur, sigara içen insanların çoğu bunun sağlıkları açısından kötü olduğunun farkındadır. Neden sigara içmeye başladıklarının bile farkında olabilirler, sebep arkadaşlarına hava atmak, fazla yemek yememek, endişelerden kurtulmak gibi bir şey olabilir ancak insanlar neden sigara içtiklerini bilseler de bu onları durdurmaz.

   Birçok insan korkulara sahip olma nedenlerini de bilmektedir. Korkularını çok iyi anlayan bir danışanım vardı. Genç bir kızken sadece bir kişinin değil, bir grup insanın saldırısına uğramış, şiddet görmüş ve tecavüze uğramış, bu yüzden de başka insanlara karşı bir korku geliştirmişti. Dışarı çıkmaya korkuyordu. Aslında neredeyse her şeyden korkuyordu. Kendisine terapi ve ilaç tedavisi uygulayan bir psikiyatriste gitmişti. Evet, Valium kullanıyor olması onu rahatlatan bir şeydi ama eroin bağımlılarının uyuşturucu alması da onları rahatlatır ancak gerçek sorunu çözmez.

   Buradaki gerçek sorun kişinin gerek olmadığı anda korkmak şeklinde bir alışkanlık geliştirmiş olmasıdır. Bu kişi kendi içinde yıkıcı olan belli bir davranışa sahip olmayı öğrenmiştir. Bu sizin yaşam kalitenizi yok eder. Özgürlüğünüzü yok eder. Özgür bir toplumda yaşama olanağınızı yok eder.

   Bu kız her gün bombaların düştüğü ya da askerlerin size tecavüz ettiği bir yerde yaşamıyordu. Yirmi beş yılı aşkın bir süredir saldırıya uğramamıştı ve o anda da herhangi bir saldırı altında değildi. Yine de her gün korku içinde uyanıyordu. Her gece korku içinde uykuya dalıyordu. İnsanlarla karşılaşmaktan korkuyordu, onlarla buluşmaktan korkuyordu, insanları sevmekten korkuyordu, çalışmaktan korkuyordu, her şeyden korkuyordu.

   Yıllar süren terapiden sonra bana gelişi tesadüfen oldu. Beş yüzü aşkın insanla birlikte bir seminere yazılmıştı. İnsanlardan sorularını kâğıtlara yazmalarını ve sahneye yerleştirdiğim bir kutuya atmalarını rica etmiştim, o da başına gelenleri tam olarak ifade etmiş, probleminin nedenlerini anladığını ama yine de ondan kurtulamadığını söylemişti.

   Onunla baş başa görüştükten sonra sahneye çıkardım ve ona bu hale gelişinin nedenlerini anlamama gerek olmadığını söyledim. Anlamam gereken şey neden bu şekilde kalmaya devam ediyor olmasıydı. Neden bu duruma geldiği açıkça ortadaydı; başına kötü bir şey gelmişti ve onu tekrar yaşamaya devam ediyor ve dünyadaki her şey bu anıyı tetikliyordu.

   Bunlar o kızın başına gelenler yüzünden gerçekleşmiyordu. Bunların nedeni o kızın başına gelenle ne yaptığı ile ilgiliydi: Uyandığı anda kendisine “Neler yanlış gidebilir?” sorusunu sorması ve her seferinde aynı yanıtın ortaya çıkması. Başına gelen şeyin tekrar tekrar gerçekleştiğini gördüğü yaşam boyutunda bir anıya sahipti.

   O kızı bunu yapmaktan vazgeçirmem yirmi dakikamı aldı çünkü benim bunu neden yaptığını bilmeme gerek yoklu, sadece onu durdurmak zorundaydım. Bunun daha da iyisi, onu daha önemli bir şeyi yapmaya, mutlu olma alışkanlığını geliştirmeye yönlendirmek zorundaydım.

    Eğer yaşamınızın büyük bir kısmında korku içinde olmuşsanız, ‘mutlu’ sözcüğünün iyi örneklerine sahip olmamış olabilirsiniz. Bu durumda bunları inşa edebilirsiniz. Benim yaptığım da bu. İnsanlara davranışlarına kılavuzluk etmesi için gerçekten güçlü bir rahatlama, gerçekten güçlü bir iyi hissetme duygusu vermek zorundasınız. Bunu yapmanızın nedeni sonra, gelecekte uyandıkları zaman “Bugün ne kadar eğlenebilirim? Ne kadar özgür olabilirim? Daha önce yaptığımdan daha fazlasını nasıl yapabilirim?” sorularını sormalarını sağlamaktır.

     İnsanlar iyi sorular sormaya başladıklarında kafalarının içinde iyi resimler oluştururlar. Eğer iyi resimler oluşturursanız iyi duygular elde edersiniz. Bu durumda hayat, hakkında daha fazla heyecan hissettiğiniz bir şey olur Bu ki, neredeyse hiç hayatınız olmaması noktasından her şeyin baştan aşağı giderek daha iyi bir hale geldiği zengin, dolu bir hayata nasıl gidebileceğinizin bir örneğidir.

Eskimeyen Değişim

Richard Bandler